Laatste Wijziging :
08 maart 2022
CONFLICT IN OEKRAÏNE: EEN ENERGIERISICO VOOR EUROPA
Radicale sancties maar niet voor de Russische energie-export
Als reactie op de inval in Oekraïne hebben de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten ongeziene economische sancties opgelegd. Deze omvatten een drastische beperking van de toegang van Russische autoriteiten, banken en grote ondernemingen tot de Europese kapitaalmarkten, een afsluiting van Rusland van cruciale technologieën en de bevriezing van de buitenlandse tegoeden van bepaalde Russische hoogwaardigheidsbekleders. De uitsluiting van grote Russische banken van het SWIFT-systeem voor betalingsverkeer, en de beperkingen op de Russische deviezenreserves kunnen ook problemen opleveren voor ondernemingen buiten Rusland.
Hoewel het BBP en de handel van Rusland met de rest van de wereld vanuit economisch oogpunt niet veel gewicht in de schaal leggen, is het land een belangrijke mondiale energieproducent en blijft het een belangrijke leverancier van ruwe olie en aardgas aan Europa. Beide partners hebben er dus belang bij handelsbetrekkingen in stand te houden, de ene voor zijn energievoorziening, de andere om financiële inkomsten veilig te stellen. Om deze reden vormen de Russische olie- en gasstromen momenteel niet specifiek het doelwit van sancties.
Nervositeit en nieuwe onzekerheden over energieprijzen en -voorziening
Als gevolg van de Russische militaire interventie is de olieprijs, die al een opwaartse tendens vertoonde, tijdelijk tot boven de 100 USD geklommen. De reactie van de gasmarkt was nog sterker: in Europa stegen de gasprijzen op een dag met meer dan 50%. De prijzen zijn daarna iets gedaald, maar blijven zeer hoog. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat Rusland de olie- en gasstromen zal onderbreken, zou het de uitvoer wel kunnen verminderen, hetzij tijdelijk hetzij op langere termijn, afhankelijk van hoe de situatie evolueert. Andere ontwikkelingen kunnen de energiespanningen wel doen afnemen. Wat olie betreft bijvoorbeeld, werkt de Amerikaanse regering aan een vrijmaking van olie uit de strategische reserves van de wereld. Wat gas betreft, zou Europa het op korte termijn zonder Russische leveringen kunnen stellen zodra de zomer aanbreekt. In de komende maanden zal de aanvoer van LNG echter moeten worden opgevoerd en zal er nog steeds gas uit Rusland nodig zijn.
Potentieel meer inflatie en minder groei
Zoals de zaken er nu voor staan, zou het belangrijkste gevolg een vertraging van de groei zijn, via een hogere inflatie die voortvloeit uit hogere energieprijzen. Zeer voorlopig heeft de hoofdeconoom van de Europese Centrale Bank aangekondigd dat het conflict in Oekraïne in een neutraal scenario de economische groeiprognose voor de eurozone dit jaar met 0,3% tot 0,4% zou doen dalen. Hij presenteerde ook een meer negatief scenario, waarin de groeiverwachting met bijna 1% naar beneden zou bijgesteld worden. Wat de inflatie betreft, heeft de ECB nog geen cijfers bekendgemaakt, maar zij heeft wel gezegd dat de prognoses aanzienlijk zullen stijgen. Van hun kant hebben economen hun berekeningen gemaakt. Als er zich geen verstoringen van de energievoorziening voordoen en de energieprijzen op hun huidige hoge peil blijven, zal de inflatie in de komende twaalf maanden naar verwachting gemiddeld 1% meer stijgen dan eerder werd verwacht. In geval van een ernstige verstoring van de gasbevoorrading zou het effect op de inflatie echter 3% bedragen. Merk op dat economen tot ongeveer dezelfde effecten op de economische groei komen als voorspeld door de ECB.
ECB probeert gerust te stellen en kan enigszins monetaire normalisatie uitstellen
De centrale banken zullen waarschijnlijk hun monetair beleid geleidelijk blijven normaliseren. Wel zullen zij de verslechterende financiële omstandigheden in het oog houden om het tempo van de renteverhogingen te sturen. Zij zullen ook het effect van een nieuwe inflatiegolf als gevolg van een energieschok op de economische groei in het oog houden. Deze onbekende factor zal voor de ECB veel belangrijker blijven dan voor de Fed, omdat Europa in dit gewapende conflict kwetsbaarder is dan de Verenigde Staten. De president van de ECB gaf al aan dat "de Europese Centrale Bank alles zal doen wat in haar vermogen ligt om de stabiliteit van de prijzen en van het financiële stelsel in de eurozone te vrijwaren. Dit houdt onder meer in dat ervoor moet worden gezorgd dat liquiditeiten beschikbaar zijn en dat bij de vaststelling van het monetaire beleid de nodige flexibiliteit moet worden ingebouwd".
Financiële markten onder druk maar niet in paniek
De wereldmarkten hadden niet geanticipeerd op een oorlogsscenario en passen zich nu aan de omvang van deze militaire actie aan. De vooruitzichten op korte termijn voor risicovolle activa zijn onzeker. Het conflict in Oekraïne zal volatiliteit veroorzaken met de kans op neerwaartse overdrijvingen. Het zal tijd vragen vooraleer de situatie stabiliseert. Gezien hun geografische nabijheid tot de gevechtszone, hun energieafhankelijkheid van Rusland, kregen de Europese markten het harder te verduren terwijl Wall Street beter standhield.
In Europa hebben bepaalde sectoren of bedrijven, die bijzonder blootgesteld zijn aan de Russische markt, zwaar te lijden gehad onder de goedgekeurde sancties (bijvoorbeeld: de oliemaatschappij BP, die heeft aangekondigd zich uit de Russische markt terug te trekken; de autofabrikant Renault, die aandeelhouder is van de Russische moedermaatschappij van Lada; en de banken Raiffeissen, Unicredit en SocGen, die een groot volume aan buitenlandse vorderingen op Rusland hebben). Bovendien zijn energie-intensieve cyclische sectoren nu kwetsbaarder. Andere bedrijven, die actief zijn op het vlak van infrastructuur voor energieopwekking, defensie en cyberbeveiliging, zouden daarentegen hun vooruitzichten kunnen zien verbeteren.
In geval van een beperkte impact op de Europese economische groei zullen de toekomstige winstverwachtingen slechts in geringe mate worden bijgesteld, aangezien beursgenoteerde Europese ondernemingen wereldwijd actief zijn, de zwakke euro een troef is en steunmaatregelen van de overheid niet kunnen worden uitgesloten. Bovendien blijven de mondiale macro-economische vooruitzichten gunstig, zijn de beurswaarderingen redelijk of zelfs aantrekkelijk op middellange termijn en zullen de centrale banken zowel de inflatiedruk als de marktevolutie in het oog blijven houden. Hoewel de geopolitiek het nieuws zal blijven domineren, mogen beleggers deze factoren niet uit het oog verliezen.
Impact op onze beleggingsfondsen van tak 23
Rusland en Oekraïne worden door onze beheerders uitgesloten uit de portefeuilles, wat in lijn is met onze exclusielijst die we op onze beleggingen toepassen. De enige uitzondering hierop is de kleine positie (ongeveer 5%) die Rusland vertegenwoordigt in het Emerging-aandelenfonds Onze managers hanteren verder een actieve beleggingsstrategie waardoor zij te allen tijde inspelen op de actualiteit en indien nodig gepaste maatregelen nemen. De portefeuilles worden bovendien opgevolgd door het investeringscomité van AG.
Impact op de beleggingsportefeuille van tak 21
De laatste jaren kwam Rusland steeds meer in het vizier te liggen van opeenvolgende internationale maatregelen. AG heeft daarom al geruime tijd geleden haar laatste beleggingen in Rusland verkocht. Oekraïne had nooit een voldoende kredietwaardigheid om in aanmerking te komen voor onze portefeuilles. De daling van de aandelenmarkten treft uiteraard ook de aandelenportefeuille van AG. Deze portefeuille is echter sterk gespreid, zodat ze niet uitgesproken kwetsbaar is voor de huidige crisis. Hetzelfde geldt voor onze portefeuilles obligaties en leningen van ondernemingen. Deze posities hebben trouwens voor het overgrote deel een uitstekende kredietkwaliteit (de zogenaamde investment grade).
Opvolging van de situatie
Het spreekt voor zich dat het investeringscomité van AG en de gespecialiseerde beleggings- en risicoteams de geopolitieke ontwikkelingen en hun gevolgen voor de financiële markten zullen blijven volgen en de passende maatregelen zullen nemen om de beleggingsportefeuilles te beschermen.