Is de rente voorbij het dieptepunt?

De inflatie kende begin dit jaar een dieptepunt (-0,2% in de eurozone) en steeg sindsdien tot 0,6%. De inflatie wordt sterk beïnvloed door de olieprijzen. De daling van de olieprijs leidde tussen midden 2014 en begin 2016 tot een zeer negatieve druk op inflatiecijfers. Sindsdien is de olieprijs hersteld en zou ook de inflatie de komende maanden moeten oplopen. Een hoger inflatiecijfer betekent normaal gezien ook een stijging van de rentevoeten, want nominale rentevoeten zijn de som van reële rente en inflatie.

De rentestijging is vooral zichtbaar sinds de verkiezingsoverwinning van Donald Trump. Trump heeft beloofd een fiscaal expansief beleid te voeren: grotere tekorten en meer schulden om openbare werken en belastingverminderingen voor bedrijven en particulieren te financieren. De Amerikaanse economie doet het vandaag al relatief goed en de werkloosheid is laag. Daardoor kunnen stimuleringsmaatregelen snel leiden tot een hogere inflatie én hogere rentevoeten. Bovendien stijgt de schuldgraad door de geplande beleidsmaatregelen, wat dan weer zou moeten leiden tot een hogere risicopremie en dus hogere rente.

​Centrale banken voerden de voorbije jaren een zeer expansief monetair beleid. De gezamenlijke balansomvang van de vier belangrijkste centrale banken is gestegen tot 14 000 miljard USD. Er is als het ware geld gecreëerd. Een groot deel van deze liquiditeiten vloeiden via aankoopprogramma’s van de banken naar de obligatiemarkt. Zo kocht de Europese Centrale Bank (ECB) in 2016 maandelijks voor 80 miljard euro aan obligaties. De vraag naar obligaties was overweldigend groot, terwijl het aanbod relatief stabiel bleef. Daardoor gingen de rentevoeten in vrije val.

De Amerikaanse centrale bank, de Fed, stopte al een tijd geleden met deze operaties en kan in 2017 de rente voorzichtig verhogen. De Bank of Japan nam de afgelopen maanden maatregelen om het aankoopprogramma af te zwakken.

​Voor de Eurozone is de mening van de ECB-voorzitter Mario Draghi cruciaal. Tijdens zijn eindejaarsconferentie op 8 december zei hij dat het risico op deflatie afgenomen was. Het was dan ook logisch dat de ECB haar maandelijkse aankoop van obligaties zou afbouwen. De ECB-interventie verkleint dus en daardoor vermindert ook de neerwaartse druk op de rente. Anderzijds houdt Draghi een slag om de arm: als blijkt dat het deflatierisico opnieuw toeneemt of als de financiële markten opnieuw onrustig worden, houdt hij de mogelijkheid open om opnieuw massaal obligaties op te kopen en zo de markten te kalmeren.

Het lijkt erop dat de globale rentevoeten hun dieptepunt gehad hebben en dat ze de komende jaren geleidelijk zouden kunnen stijgen. We verwachten dat de rentestijging op korte termijn beperkt blijft: de groei- en inflatieverwachtingen zijn wel wat hersteld, maar blijven vrij laag. Voorts verwachten we dat de centrale banken hun interventies weliswaar zullen terugschroeven, maar niet plots volledig zullen afbouwen. Toch lijkt de quasi continue rentedaling van de afgelopen 25 jaar voorbij. Een diversificatie naar andere activaklassen dan obligaties lijkt dan ook een verstandige keuze.